Verhaal van de Dag: T-Ford - Leverbaar in alle kleuren, zolang ’t maar zwart is!

De Rubriek 'Verhaal van de Dag' neemt je mee naar de datum van vandaag, maar dan jaren terug in de geschiedenis. Vandaag het verhaal van Henry Ford en van de T-Ford in het bijzonder.

(tekst: Wim Meijer)

Vandaag 109 jaar geleden, op 1 oktober 1908, zag de eerste T-Ford het daglicht. Het was het eerste exemplaar van wat het meest succesvolle model zou worden uit de geschiedenis van Ford

Tot voor 1908 was het autobezit slechts weggelegd voor de rijkere burgers. Voor een auto moest al gauw tussen de $ 850,- en $ 1000,- worden betaald, terwijl in die tijd het gemiddelde jaarsalaris van een arbeider ergens rond de $ 500,- lag. Een massaproductie voor auto’s leek dan ook niet echt zinvol. Althans, niet zolang de prijs zo hoog zou blijven. Die prijs hield echter direct verband met de productiekosten van auto’s. Kortom: Maak het productieproces goedkoper; daarmee kan de verkoopprijs van de auto omlaag met als gevolg dat het autobezit bereikbaar wordt voor een grotere groep mensen.

Quadricycle
Het was de sleutel die Henry Ford oppakte. Al sinds 1896 was Hendry Ford aan het pionieren in de wereld van de autofabricage. Al op jonge leeftijd bouwde hij zijn eigen eerste auto: de Quadricycle. De auto was voorzien van vier fietswielen, vandaar de naam Quadricycle (= vierwieler; in tegenstelling tot bicycle = tweewieler of ‘fiets’) Het wagentje woog slechts 225 kilo en had een tweecilindermotor. Hij verkocht de Quadricycle voor $200 en bouwde vervolgens een tweede en later nog een derde.

Mr. en Mrs. Henry Ford in de Quadricycle (foto: Wikipedia)

Tweemaal failliet

Na deze eerste autoverkopen richtte in 1899 de Detroit Automobile Company op. Dit bleek echter te ambitieus en als snel ging Henry Ford failliet. Hetzelfde lot trof de Henry Ford Company die hij in 1901 oprichtte. En pas met zijn derde bedrijf, de Ford Motor Company had hij succes. Een succes dat met name te danken was aan de ingrijpende aanpassing van het productieproces.

‘Hersenloze’ arbeiders

Henry Ford was erg gecharmeerd van de theorieën van Frederick Winslow Taylor. Deze Amerikaanse werktuigbouwkundige had zich gespecialiseerd in het verregaand rationaliseren van (massa)productie. Op basis van die theorie splitste Henry Ford zijn productieproces in 84 deelgebieden. Kleine stapjes die volgens hem uitgevoerd moesten worden door goed getrainde, maar ‘hersenloze’ arbeiders. De gedachte was: De arbeider voert puur uit wat het management heeft bedacht en meedenken wordt niet op prijs gesteld, want dat doet afbreuk aan de wetenschappelijke benadering van de productie.

[caption id="attachment_36096" align="alignnone" width="990"]

24-uursproductie

Dit bracht met zich mee dat werken ‘aan de lopende band’ voor de arbeiders in de fabriek zwaar, en bovenal geestdodend zou worden. Dit wist Ford echter op een slimme manier te ‘compenseren’: Allereerst verhoogde hij het uurloon met bijna 100% en bracht het aantal werkuren per dag terug tot 8. Hiermee maakte hij het mogelijk om te gaan werken met 3 ploegen van acht uur, waardoor hij 24 uur per etmaal kon doorproduceren. Het gevolg was dat de arbeiders in de rij stonden om bij Ford te mogen werken en dat tevens veel meer auto’s van de band konden rollen.

T-Ford in zwart, zwart en in zwart

Op basis van dit ‘lopende band principe’ werd de productie ingezet van de T-Ford. Bij het ontwerp van de T-Ford was Henry Ford uitgegaan van een heel eenvoudig, maar uiterst betrouwbaar ontwerp. Ook beperkte hij zich aanvankelijk tot een standaardmodel. Niet allerlei verschillende uitvoeringen, want dat zou het productieproces alleen maar vertragen. Dat ging zelfs op voor de kleur. Letterlijk zei Henri Ford hierover: 'De Ford Model T is in iedere mogelijke kleur leverbaar, als het maar zwart is’. De keuze voor zwart liet zich verklaren door het feit dat de zwarte lak veel sneller droogde dan andere kleuren. En aangezien alles in het teken stond van het opvoeren van de productiesnelheid, besloot het management alle exemplaren in zwart te leveren.

[caption id="attachment_36097" align="alignnone" width="960"]

17 miljoen T-Fords

Het efficiënte productieproces en het eenvoudige ontwerp zorgde ervoor de de T-Ford steeds sneller (binnen 93 minuten) en voordeliger kon worden geleverd. Kostte de T-Ford in 1908 nog $ 850,- , twintig jaar later was dat nog slechts $ 290,-. Het gevolg was dat er in die 20 jaar bijna 16 miljoen T-Fords werden verkocht.

Terwijl vóór de introductie van de T-Ford er in de Verenigde Staten nog geen 80.000 personenauto’s rondreden, waren dat er in 1925 al meer 17 miljoen. Een stijging waarvoor de T-Ford bijna in z'n eentje verantwoordelijk was. Tot 1927 bleef de T-Ford in productie. In de laatste jaren liep de verkoop beduidend terug. In een ultieme poging om de verkoopcijfers alsnog op te trekken stapte Henry Ford ‘van zijn geloof’ en ging ertoe over om de T-Ford ook in andere kleuren te gaan produceren. Het mocht niet baten. In 1927 werd de productie gestaakt en maakte de T-Ford plaats voor de Ford Model A.

Inmiddels is het dus 109 jaar geleden dat die eerste T-Ford van de band rolde. Een auto die uiteindelijk tot een verkoopprijs kwam van $ 290,-. Op dit moment kost een originele T-Ford gemiddeld € 15.000,- (bijna $ 20.000) Het zou leuk zijn als je opa er nog een paar van in zijn garage heeft staan.

Hieronder nog een paar iconische 'Fordjes':