Vandaag kwam het RIVM met de schokkende melding dat de Nederlanders de dubieuze eer hebben Europees Kampioen te zijn in de discipline ‘zitten’.
Gemiddeld zit een Nederlander 8,7 uur per dag, en dat is meer dan in enig ander Europees land. En onze jongeren tussen de 12 en 20 jaar doen daar nog een flink schepje bovenop en komen uit op 10,4 uur per dag.
Risico’s van langdurig zitten
Is dat erg? Welnu, het RIVM brengt deze cijfers niet voor niets naar buiten. Aan langdurig ‘zitten’ kleven namelijk behoorlijke risico’s. Allereerst kun je daarbij denken aan overgewicht, wat in veel gevallen weer de oorzaak is van chronische aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en diabetes. En mocht je denken dat overgewicht vooral een gevolg is van te veel of verkeerd eten dan is dat toch een misvatting. Eerder onderzoek onder 400 mannen en vrouwen door het EMGO, het Instituut voor Extramuraal Geneeskundig Onderzoek van het VU medisch centrum wees enkele jaren geleden al uit dat de belangrijkste oorzaak voor overgewicht niet het eetpatroon is, maar het gebrek aan dagelijkse lichaamsbeweging.
Zitten is ‘killing’
Dat het gebrek aan beweging letterlijk ‘killing’ is, werd al in 2013 duidelijk toen 33 internationale wetenschappers in een rapport aangaven dat ‘zitten’, of beter gezegd ‘inactiviteit’, doodsoorzaak nummer 2 zou zijn, met wereldwijd ongeveer 5,3 miljoen doden per jaar. Daarmee scoorde ‘stilzitten’ zelfs hoger dan sterfte ten gevolge van alcoholgebruik en nauwelijks lager dan sterfte ten gevolge van roken, wat doodsoorzaak nummer 1 was.
Hoger sterftecijfer
Om het effect van inactiviteit op het menselijk lichaam in kaart te brengen voerde epidemioloog Alpa Patel, verbonden aan The American Cancer Society, een 14 jaar durend onderzoek uitgevoerd onder 53.440 Amerikaanse mannen en bijna 70.000 vrouwen in de leeftijd van 50 tot 74 jaar (bij aanvang van de studie). Uit het onderzoek bleek dat het sterftecijfer onder mannen die tenminste 6 uur per dag zittend doorbrachten (categorie ‘inactive’) 20% hoger lag dan bij mannen die minder dan 3 uur zaten (‘highly active’). Bij vrouwen was dat zelfs 40%. Dit zijn cijfers na correctie van andere negatieve gewoonten zoals roken, drinken en obesitas.
Uurtje joggen helpt niet
Een tweede opvallende conclusie van Patel en zijn collega’s was dat niet alleen het ‘niet bewegen’ schadelijk was voor de gezondheid, maar vooral ook het ‘zitten’ zelf. Het is een conclusie die werd bevestigd door een onderzoek van het Pennington Biomedisch Research Centre. Volgens onderzoeker Marc Hamilton (Professor Inactivity Physiology) is ‘zitten’ actief slecht voor mensen en telt letterlijk iedere minuut. De slechte effecten op het lichaam van ‘zitten’ zijn volgens hem dan ook niet te compenseren met een uurtje sporten. Hamilton hierover: “Denken dat je de gevolgen van een hele dag zitten ongedaan kunt maken door een uurtje te joggen, is net zo onlogisch als denken dat je de gevolgen van het roken van een pakje sigaretten per dag kunt elimineren door elke avond een uurtje frisse lucht in te ademen.”
Eén dag zitten al ongezond
Wat zitten zo ongezond maakt, blijkt uit de metingsresultaten van Marc Hamilton’s onderzoek onder een aantal jonge, gezonde jongens, die hij enkele dagen 6 uur per dag liet stilzitten en de effecten daarvan op de stofwisseling in kaart bracht. Al na één dag moest hij constateren dat de gevoeligheid voor het bloedsuikerregulerende hormoon insuline afnam, met als gevolg dat het lichaam veel meer insuline aan moest maken om nog voldoende zijn werk te kunnen doen.
Deze hyperinsulinemie kan tot gevolg hebben dat allerlei enzymen die tot doel hebben vetten en cholesterol op te ruimen, verdwijnen of inactief worden. Zoals Hamilton het verwoordt: “De stofzuigertjes van het lijf gaan letterlijk uit”. Het gevolg daarvan is dat het risico op het ontwikkelen van diabetes, kanker en hart- en vaatziekten omhoog schiet.
‘Loop’- bureau
Uit bovengenoemde onderzoeken blijkt dat ons lichaam niet primair gemaakt is om te zitten en dat 3x sporten per week weliswaar gezond is, maar niet als compensatie kan gelden voor een zittend leven. In feite zou het een oplossing zijn als we ons werk bewegend zouden kunnen uitvoeren. Vanuit die gedachte is de Treatmill Desk ontwikkeld. Even kort door de bocht: een staand bureau dat is geplaatst op een loopband. Op die manier kun je rustig lopen op de band, en gelijktijdig typen, telefoneren en vergaderen.
Dr. Micheal Roizen van het Cleveland Clinic’s Wellness Institute is sterk voorstander van het gebruik van de Treadmill Desk. Daarbij geeft hij aan welk looptempo ideaal is achter het bureau. Hoewel de voorkeur per persoon kan verschillen, wordt volgens hem als prettigst ervaren:
- 5,3 k/pu voor vergaderen en telefoneren
- 2,9 k/pu voor eenvoudig typewerk en beantwoorden ven e-mails
- 2,7 k/pu voor ingewikkelder computerwerk.
Op deze manier zou men per dag al snel tussen de vijf en tien kilometer achter het bureau kunnen afleggen, en daarmee meteen een plaats verdienen binnen de categorie ‘highly active persons’ (> 10.000 stappen per dag)
Aan de wandel
Natuurlijk zijn er ook andere manieren om door de dag heen het lichaam meer beweging te gunnen. Denk aan het gebruik van de trap in plaats van de lift, geen koffiekan op het bureau maar voor ieder ‘bakkie’ lopen naar het apparaat dat liefst zo ver mogelijk weg staat, of een sociale wandeling met je collega’s in de middagpauze in plaats van opnieuw zitten in de kantine achter de ‘snack van de dag’.
